امام صادق (علیه السلام) و امام آخر الزمان
مساله «غیبت» و «مهدویت» در بین
مسلمانان، به خصوص شیعیان ، دارای سابقه ای بس دیرین است و اذهان مسلمین
به وسیله روایات نبوی و علوی، آشنا با این حقیقت بوده است. منابع ما مشحون
از روایاتی است که در آنها، پیامبر- صلی اللّه علیه و آله- و ائمه هدی -
علیهم السلام- خبر از وقوع غیبت و مسائل مربوط به آن داده اند.
شیخ طوسی در این باره می گوید: «... اخبار شایع و رایج شایع و رایج رسیده از پدران مهدی- علیهم السلام- ، که مدت ها قبل از وقوع غیبت ، صادره شده اند، دلالت بر امامت وی دارند؛ اخباری که گویای آن است که صاحب این امر، غیبتی خواهد داشت، و توضیح می دهد که این غیبت چگونه خواهد بود، و چه اختلافاتی در آن واقع می شود و چه حوادثی رخ خواهد داد، و خبر می دهد که او دو غیبت خواهد داشت و یکی از آنها طولانی تر از دیگری خواهد بود و غیبت اول ، مدتش معلوم و روشن است و غیبت دوم نامعلوم ... »[1]
امام صادق (علیه السلام) نیز مانند سایر اهل بیت (علیهم السلام) در این خصوص به معرفی فرزند خود پرداخته و شیعیان را برای امامت، غیبت و ظهور آن حضرت آماده می فرمودند.
در این مقاله به گزیده ی برخی از اخبار و احادیث ثبت شده از آن امام همام پرداخته می شود تا بدین واسطه موجبات خشنودی ایشان که حاکی و ناشی از رضایت خداوند است حاصل گردد؛
مردودیت قبول یک امام و رد امام دیگر
« صفوان بن مهران» از امام صادق- علیه السلام- نقل کرده که فرمود: کسی که به تمام ائمه- علیهم السلام- اقرار کند، ولی «مهدی» را انکار نماید، همانند کسی است که نسبت به همه انبیا اقرار نماید. ولی محمد- صلی اللّه علیه و آله- را انکار کند.
چهارمین آن ها قائم است ...
« ابوالهیثم بن ابی حبه» از امام صادق - علیه السلام- نقل نموده که فرمود:
«هنگامی که سه اسم «محمد» ، «علی» و «حسن» به طور متوالی (در ائمه- علیهم السلام- ) جمع شد، چهارمی آن «قائم» است»[2] .
فرزندی از ذریه ی موسی (علیه السلام)
« مفضل بن عمر» می گوید: بر امام صادق- علیه السلام- وارد شدم و عرض نمودم : ای آقای من ! کاش جانشین خودت را به ما معرفی می نمودی ! فرمود: «ای مفضل ! امام بعد از من فرزندم «موسی» است ، و امام خلف و موعود و منتظر (م ح م د) فرزند حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی است»[3] .
خلقت نوری اهل بیت (علیهم السلام)
و باز « مفضل بن عمر» از امام صادق- علیه السلام- نقل کرده است که ، «خداوند 000/14 سال قبل از آفرینش مخلوقات 14 نور آفرید که همان ارواح ما بودند.» به حضرت عرض شد: ای فرزند رسول خدا! آن 14 نور کیانند؟
فرمود: «محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین و ائمه از اولاد حسین ، آخرین ایشان «قائم» است که بعد از غیبتش قیام کند و «دجال» را بکشد و زمین را از هر ظلم و جوری پاک سازد.» [4]
در بعضی از روایات، آن حضرت، شیعه را نسبت به انکار مهدی در زمان غیبت هشدار می دهد و بدین وسیله اذهان شیعیان را برای پذیرش مساله غیبت آماده تر می سازد؛
« عبید زراره» می گوید: شنیدم که امام صادق- علیه السلام- می فرمود:
«مردم امامشان را گم می کنند، پس او در موسم حج حاضر می شود و مردم را می بیند ولی آنان او را نمی بینند.»[5]
در بعضی از روایات، آن بزرگوار اشاره به وجود دو غیبت «صغری» و « کبری» برای امام مهدی- عجل الله تعالی فرجه الشریف- نموده است.
« مفضل بن عمر» می گوید: از امام صادق- علیه السلام- شنیدم که فرمود: صاحب این امر، دو غیبت خواهد داشت که یکی از آنها آن قدر طول می کشد که بعضی از مردم نیز می گویند: او مرده است و بعضی از مردم می گویند: او کشته شده است ، بعضی از مردم نیز می گویند: او رفته است؛ تا جایی که جز عده ای محدود از اصحاب او کسی بر فرمانبرداری از امر باقی نمی ماند و بر مکان او کسی جز موالیان راستین او آگاه نخواهند شد.»[6]
روایاتی به این مضمون ، به طرق مختلف در منابع ما؛ از جمله در کتاب «الغیبه» از «نعمانی» نقل شده است . او پس از نقل این روایات آورده است:
« این احادیث که دلالت بر دو نوع غیبت دارند، احادیثی صحیح هستند و خداوند درستی کلام ائمه- علیهم السلام- را آشکار ساخت و دو نوع غیبت واقع شد؛ در غیبت اول سفیرانی بین امام- علیه السلام- و خلق وجود داشت که به دست آنان شفا و پاسخ سۆ الات و غیر آنها صادر می شد و غیبت دوم ، غیبتی است که سفرا و وسائط در میان نبودند به خاطر مصلحتی که خداوند آن را اراده کرده است ... .»[7]
