انقلاب اسلامى و صدور ارزش‏هاى فرهنگى

چکیده

واژه‏هاى کلیدى ـ انقلاب اسلامى، ارزش‏هاى فرهنگى، صدور انقلاب، وحدت اسلامى، احیاى فرهنگ اهل بیت (ع) و گسترش زبان و ادبیات فارسى.

انقلاب اسلامى ایران که در بهمن ماه سال 57 متولد شد، در عین داشتن اهداف سیاسى و اجتماعى، نگاه خاصى به تمدن و جهان‏بینى اسلامى داشت. این رویداد در بیدارى مسلمانان جهان و نوزایى باورهاى دینى نقش عمده‏اى ایفا کرد. هر چند تلاش زورمندان جهان، به ویژه در غرب، بر آن بوده است که همواره از انقلاب اسلامى ایران چهره‏اى ضد فرهنگى و متجاوز ترسیم نمایند، ولى رهبرى فرزانه‏ى آن بر مفاهیم بکر و تازه‏اى که در روح انقلاب اسلامى موج مى‏زند تکیه نموده و بر مشترکات آن با دنیا و اختصاصات منحصر به فرد آن، که در مکاتب گوناگون و جریان‏هاى فکرى و نحله‏هاى مختلف دنیا موجود نیست، اصرار مى‏ورزند به گونه‏اى که معتقد به پویایى و برجسته کردن و مقاومت و بیان نمودن و ترویج آن اختصاصات هستند.

از منظر امام راحل (ره) مفهوم صدور انقلاب در واقع انتقال ارزش‏هاى معنوى و الهى آن و رساندن این رسالت به گوش جهانیان از طریق استفاده از امکانات و ابزارهاى پیام‏رسانى مى‏باشد

چکیده

واژه‏هاى کلیدى ـ انقلاب اسلامى، ارزش‏هاى فرهنگى، صدور انقلاب، وحدت اسلامى، احیاى فرهنگ اهل بیت (ع) و گسترش زبان و ادبیات فارسى.

انقلاب اسلامى ایران که در بهمن ماه سال 57 متولد شد، در عین داشتن اهداف سیاسى و اجتماعى، نگاه خاصى به تمدن و جهان‏بینى اسلامى داشت. این رویداد در بیدارى مسلمانان جهان و نوزایى باورهاى دینى نقش عمده‏اى ایفا کرد. هر چند تلاش زورمندان جهان، به ویژه در غرب، بر آن بوده است که همواره از انقلاب اسلامى ایران چهره‏اى ضد فرهنگى و متجاوز ترسیم نمایند، ولى رهبرى فرزانه‏ى آن بر مفاهیم بکر و تازه‏اى که در روح انقلاب اسلامى موج مى‏زند تکیه نموده و بر مشترکات آن با دنیا و اختصاصات منحصر به فرد آن، که در مکاتب گوناگون و جریان‏هاى فکرى و نحله‏هاى مختلف دنیا موجود نیست، اصرار مى‏ورزند به گونه‏اى که معتقد به پویایى و برجسته کردن و مقاومت و بیان نمودن و ترویج آن اختصاصات هستند.

از منظر امام راحل (ره) مفهوم صدور انقلاب در واقع انتقال ارزش‏هاى معنوى و الهى آن و رساندن این رسالت به گوش جهانیان از طریق استفاده از امکانات و ابزارهاى پیام‏رسانى مى‏باشد که باید این هدف با استفاده از راهکارهاى موجود مانند: دعوت و تبیین مفاهیم و معارف اسلامى در جهان، معرفى و تبیین فرهنگ و تمدن ایرانى ـ اسلامى، فراهم آوردن زمینه‏هاى مناسب براى گفتگوى تمدن‏ها و فرهنگ‏ها، تقویت وحدت امت‏اسلامى، احیاى فرهنگ اهل بیت (ع) و ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسى تحقق یابد.

انقلاب اسلامى و صدور ارزش‏هاى فرهنگى

پیروزى انقلاب اسلامى ایران در بهمن ماه سال 57 سر منشأ تحولات عظیمى در منطقه و جهان گردیده و تأثیرات شگرف بین‏المللى را به دنبال داشته است. انقلابى که با تکیه بر ایمان و باورهاى اسلامى و با شعار نه شرقى، نه غربى رژیم خودکامه‏ى شاه را سرنگون کرد. و حکومت جمهورى اسلامى را در این سرزمین محقق ساخت.

انقلاب اسلامى به عنوان یکى از مهمترین و عظیم‏ترین رویدادهاى قرن معاصر، داراى برکات و نتایج بسیار بزرگ و درخشانى در ایران و جهان بود.

روژه‏گارودى، اندیشمند مسلمان فرانسوى در یکى از مقالات خود، انقلاب اسلامى ایران را اینچنین توصیف مى‏کند:

«به راستى انقلاب اسلامى که امام خمینى (ره) آن را رهبرى کرد به هیچیک از انقلاب‏هایى که در قبل برپا گردیدند، شبیه نیست، در طول تاریخ انقلاب‏هایى بودند که به هدف تغییر نظام سیاسى برپا گردیدند. انقلاب‏هاى اجتماعى هم در جهان رخ داده است و نشانگر خشم فقرا علیه اغنیا بود، انقلاب‏هاى ملى هم خشم خود را علیه استعمارگران و غاصبان خالى کردند. اما انقلاب اسلامى ایران نیز داراى تمامى این انگیزه‏ها بود.

این انقلاب علاوه بر موضوعاتى که گفته شد داراى معانى جدیدى بود که نه فقط حکومت سیاسى، اجتماعى، استعمارى را سرنگون کرد، بلکه مهمتر از آن تمدن و جهان‏بینى خاصى را که در مقابل دین علم شده بود، واژگون ساخت.» (2)

انقلاب اسلامى ایران تأثیرات زیادى در بیدارى مسلمانان جهان و احیاى باورهاى دینى داشت.

در عصرى که مى‏رفت عزت و شوکت اسلامى توسط استعمارگران و دشمنان اسلام پایمال گردد و اخلاق و ارزش‏هاى اسلامى به بوته‏ى فراموشى سپرده شود، انقلاب اسلامى ایران به رهبرى امام خمینى(ره) به وقوع پیوست و فرهنگ و تمدن اصیل اسلامى را به ارمغان آورد و بارقه‏ى امیدى در دل میلیون‏ها مسلمان در گوشه و کنار دنیا زنده کرد و باعث تجدید حیات اسلام و زنده شدن مجد و عظمت دیرینه‏ى جهان ا سلام گردید.

مقام معظم رهبرى با اشاره به ویژگى‏هاى انقلاب اسلامى و ضرورت پیام رسانى و ابلاغ ارزش‏هاى انقلاب مى‏فرمایند:

«انقلاب، دو جهت داشت: یک جهت، مبارزه با استبداد داخلى و حکومت فاسد وابسته‏اى که مردم و کشور را بدبخت و بیچاره کرده بود؛ انقلاب مى‏خواست کشور و ملت را نجات دهد؛ در دامن اسلام، مردم اداره شوند و حکومت، اسلامى باشد؛ جهت دیگر، وجهه‏ى سخن و پیام نو براى دنیا و بشریت است؛ این چیزى است که دنیا را به خود جذب کرد؛ والاّ فلان متفکر اروپایى یا غربى یا آفریقایى یا آمریکاى لاتین که امام و انقلاب و نظام اسلامى و حرکت مردم را ستایش مى‏کند، او که داخل کشور ما نیست تا از حکومت، چیزى فهمیده باشد؛ پیام جهانى و انسانى اسلام است که او را به ستایش وادار مى‏کند. جنبه‏ى دوم، بسیار مهم است؛ ما باید بتوانیم این را بیان کنیم.» (3)

صدور انقلاب اسلامى

حال چطور و چگونه این پیام انسان‏ساز را به گوش مسلمانان و جهانیان برسانیم؟

چه تدبیرى اندیشیده شود تا ارزش‏هاى فرهنگى انقلاب را به صورت مطلوب و منطقى به دنیا ابلاغ نماییم و مخاطبان و مشتاقان انقلاب را از آماج حملات فکرى و فرهنگى دشمنان برهانیم؟

پاسخ عبارت است از صدور انقلاب، زیرا انقلابى که بر پایه‏ى مایه‏هاى فکرى و فرهنگى نضبح گرفته و رشد یافته، به جهت احساس رسالت انقلابى و وظیفه‏ى شرعى و انسانى که براى خود مى‏بیند براى نشر و ترویج اندیشه‏هاى خود اقدام خواهد نمود و این مفهوم یعنى صدور انقلاب، صدور افکار و اندیشه‏هایى که انقلاب اسلامى براساس آنها و براى آنها صورت گرفته است، کسب استقلال و آزادى با تکیه بر اسلام مى‏باشد.

یکى از دستاوردهاى ارزشمند انقلاب در منطقه و جهان، صدور انقلاب اسلامى است.

امام خمینى(ره) و مسئولان برجسته‏ى نظام بارها روى این موضوع مهم تکیه کرده‏اند و در بیانات و نوشته‏هاى متعددى نسبت به صدور انقلاب اسلامى، اظهارنظرهایى داشته‏اند.

در ابتداى پیروزى انقلاب حضرت امام (ره) فرمودند:

«ما به تمام جهان تجربه‏هایمان را صادر مى‏کنیم و نتیجه‏ى مبارزه و دفاع با ستمگران را بدون کوچکترین چشمداشتى، به مبارزان راه حق انتقال مى‏دهیم و مسلما محصول صدور این تجربه‏ها، جز شکوفه‏هاى پیروزى و استقلال و پیاده شدن احکام اسلام براى ملت‏هاى دربند نیست.» (4)

«ما انقلابمان را به تمام جهانیان صادر مى‏کنیم، چرا که انقلاب ما اسلامى است و تا بانگ لااله الاّاللّه و محمد رسول الله بر تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست، و تا مبارزه در هر کجاى جهان علیه مستکبرین هست ما هستیم.» (5)

امام امت در یکى دیگر از بیانات خویش در مورد صدور انقلاب مى‏فرمایند:

«بحمدالله امروز قدرت ایرانى و قدرت اسلام در ایران به طورى است که توجه همه ملّت‏هاى ضعیف را به خودش معطوف کرده است و اسلام صادر شد در سرتاسر دنیا. از این سیاه‏هاى عزیزى که در آمریکا هستند و تا آفریقا و تا شوروى و همه جا، نور اسلام تابیده است و توجه مردم به اسلام شده است. و منظور از صدور انقلاب همین بود و تحقّق پیدا کرد و انشاءا... اسلام در همه جا غلبه بر کفر خواهد پیدا کرد.» (6)

معنا و مفهوم صدور انقلاب

پیروزى انقلاب اسلامى ایران سرآغاز تحقق وعده‏ى الهى براى رهایى مستضعفان بود. این انقلاب همچون مشعل فروزانى، راه رهایى ملت‏ها را از قید و بند استکبار جهانى روشن کرد و به گفته‏ى شهید والامقام محمد جواد باهنر، «انقلاب ایران، اسلام عزیز را در دنیا حیات تازه‏اى بخشید.» (7)

گیزلاکرافت، دانشمند آلمانى شرکت کننده در همایش بین‏المللى گفتگوى فرهنگ‏ها: حافظ، گوته و پوشکین، با اعلام این مطلب گفت:

«اسلام در دهه‏هاى اخیر به الگو و مکتب نیرومندى تبدیل شده که در سایه‏ى آن مبارزه شدید با مادیگرى و براى احیاى معنویت جریان دارد.»

تجدید حیات جوامع اسلامى و رشد روز افزون معنویت و بیدارى ملت‏هاى تحت ستم در سایه‏ى پیروزى انقلاب اسلامى باعث شد تا ماشین جنگ روانى غرب با تمام قدرت و توان خویش، پروسه‏ى مخدوش‏سازى چهره‏ى انقلاب اسلامى را با شیوه‏ها و ابزارهاى مختلف به کار بندد تا در ارزش‏هاى اسلامى و امکان اجراى آنها در قرن بیستم شک و تردید ایجاد کند. یکى از توطئه‏هاى استعمارى آنان، تحریف و وارونه جلوه دادن صدور انقلاب بود، به گونه‏اى که هدف از صدور انقلاب را که دعوت به اسلام بود به معناى تجاوز به سرزمین دیگران و جنگ و زورگیرى معرفى کردند.

امام خمینى (ره) در مقام تبیین معنا و مفهوم صدور انقلاب اسلامى تصریح مى‏کنند:

«ما که مى‏گوییم اسلام را مى‏خواهیم صادر کنیم، معنایش این نیست که ما سوار طیاره بشویم و بریزیم به ممالک دیگر، یک همچو چیزى نه ما گفتیم و نه ما مى‏توانیم. اما آنکه ما مى‏توانیم این است که مى‏توانیم به وسیله‏ى دستگاه‏هایى که داریم، به وسیله‏ى همین صدا و سیما، به وسیله‏ى مطبوعات، به وسیله‏ى گروه‏هایى که به خارج مى‏روند، اسلام را آن طورى که هست معرفى کنیم. اگر آن طورى که هست معرفى بشود، مورد قبول همه خواهد بود.» (8)

«صدور انقلاب، صدور تجاوز و جنگ و به معناى گرفتن زمین‏هاى دیگران نیست ... صدور انقلاب به معناى صدور پیام و صدور رسالت انقلاب است، صدور ارزش‏هایى مانند استقلال، عدم وابستگى، خودکفایى، خصلت‏هاى انسانى پاک، ایمان، شرف، افتخار، حمایت از مستضعفان و...» (9)

امام خمینى (ره) در جایى دیگر، به منظور جلوگیرى از هرگونه برداشت غلط از معناى صدور انقلاب خاطر نشان مى‏سازند که معنى صدور انقلاب ما این است که این بیدارى اسلامى در همه‏ى ملت‏ها ایجاد شود و صدور انقلاب با زور و کشورگشایى نیست، بلکه در پرتو اسلام و اخلاق اسلامى است.

امام در یکى از بیانات خویش در این باره مى‏فرمایند:

«اینکه مى‏گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر بشود، این معنى غلط را از آن برداشت نکنند که ما مى‏خواهیم کشورگشایى کنیم. ما همه‏ى کشورهاى مسلمین را از خودمان مى‏دانیم. همه‏ى کشورها باید در محل خودشان باشند، ما مى‏خواهیم این چیزى که در ایران واقع شد و این بیدارى که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرت‏ها فاصله گرفتند و دست آنها را از مخازن خودشان کوتاه کردند، این در همه‏ى ملت‏ها و در همه‏ى دولت‏ها بشود. آرزوى ما این است... (10)

مقام معظم رهبرى نیز با اشاره به ضرورت شناسایى مفاهیم جدید انقلاب و عرضه‏ى آنها به مشتاقان و طالبان حقیقت در سطح جهان مى‏فرمایند:

«انقلاب اسلامى و نظام اسلامى، مفاهیم بکر و تازه‏اى در دنیا دارد، مفاهیمى دارد که اگر چه مشترکاتى با دنیا دارد، اما اختصاصاتى دارد که این را از شبیه خودش در مکاتب گوناگون و جریان‏هاى فکرى و نحله‏هاى فکرى دنیا جدا مى‏کند؛ باید آن را دربیاوریم و پایش هم بایستیم و بیان کنیم.» (11)

صدور ارزش‏هاى فرهنگى

با عنایت به آنچه که گذشت، یادآور شدیم که صدور انقلاب در منظر و اندیشه‏ى امام راحل(ره) و مقام معظم رهبرى، صدور پیام و رسالت انقلاب اسلامى و انتقال ارزش‏هاى معنوى و الهى به گوش جهانیان است که این امر در سایه‏ى زور و لشکرکشى انجام نمى‏شود بلکه جهت نیل به این هدف باید کلیه‏ى امکانات و ابزارهاى پیام رسانى، محتواى پیام، موقعیت زمان و مکان، نیازهاى مخاطبان در مناطق مختلف دنیا مورد توجه و دقت قرار گیرد.

انقلاب ما یک انقلاب فرهنگى بود و به تعبیر شهید مظلوم دکتر بهشتى «انقلاب ارزش‏ها» محسوب مى‏شود. اکنون به‏طور اجمال به گوشه‏هایى از وظایف و اهداف استراتژیک نظام در خصوص انتقال و ابلاغ ارزش‏هاى والاى فرهنگى در عرصه‏ى بین‏الملل اشاره مى‏کنیم:

بدیهى است، همانطورى که قبلاً نیز بیان شد، مهمترین بُعد تأثیرگذارى نظام در دنیا، همان بُعد فکر و فرهنگ و اندیشه است که به فرموده‏ى رهبر فرزانه‏ى انقلاب:

«اگر ما بتوانیم در صحنه‏ى فکر و فرهنگ کار شایسته‏اى انجام دهیم، همه‏ى تهدیدهاى مادى دنیا خنثى خواهد شد.» (12)

1 ـ دعوت و تبیین مفاهیم و معارف اسلامى در جهان

یکى از رسالت‏هاى مهم انقلاب اسلامیمان در عرصه‏ى بین‏الملل، معرفى و احیا و گسترش تفکر و معارف اسلامى است. دشمنان و معاندان اسلام همواره مى‏کوشند چهره‏ى اسلام را مخدوش سازند و حقایق را وارونه جلوه دهند. بر اثر پیروزى انقلاب اسلامى دین و دیندارى در سراسر جهان احیا گردید و دین و معنویت به صحنه‏ى اجتماع بازگشت. اصلاح تفکر دینى و زدودن خرافات و بدعت‏ها از چهره‏ى دین اسلام و پاسخگویى دینى به نیازهاى فکرى جامعه بشرى از جمله اهداف اساسى انقلاب بشمار مى‏رود.

امام خمینى (ره) در این زمینه مى‏فرمایند:

«ما موظفیم که اسلام را در همه جاى دنیا معرفى کنیم. اسلام مظلوم است الآن در دنیا، غریب است در دنیا.» (13)

«مقصد این است که اسلام، احکام اسلام، احکام جهانگیر اسلام زنده بشود و پیاده بشود و همه در رفاه باشند و همه آزاد باشند، همه مستقل باشند.» (14)

رهبر معظم انقلاب نیز با تأکید بر رعایت موقعیت‏ها، ابزار و شیوه‏هاى ابلاغ پیام به دیگر کشورها تصریح مى‏کنند که:

«امروز در دنیا براى اثرگذارى کارها، پى در پى تئورى‏هاى فکرى ساخته و پرداخته و القاء مى‏شود؛ براى اینکه ذهن‏ها ـ که مخاطب، و آماج این حمله فکرى و معنوى هستند ـ خاضع و قانع و تسلیم شوند، تا آنها بتوانند با امکان مادى و ثروتى که در اختیار دارند، به مقاصد خود برسند. ماییم و تفکر و معارف اسلامى، ماییم و پیام انقلاب اسلامى؛ ما باید بتوانیم اینها را درست به دنیا برسانیم ... ما باید بتوانیم مفاهیم و معارف اسلامى و آنچه را که متعلق به ماست، بیان کنیم؛ البته باید با لحن و بیان روشنفکرانه و کاملاً مترقى و با استفاده از واژگان متناسب با هر دوره و زمان باشد.» (15)

2 ـ معرفى و تبیین فرهنگ و تمدن ایرانى و انقلاب اسلامى

یکى از ابزارهاى کارآمد در معرفى فرهنگ و تمدن ایران اسلامى به منظور ترسیم چهره‏ى واقعى ایران اسلامى و زدودن زنگارها و تحریفات گسترده‏ى ناشى از شبیخون فرهنگى غرب، استفاده مطلوب از رسانه‏هاى جمعى و بهره‏گیرى از شبکه‏هاى اطلاع رسانى بین‏المللى است.

شناخت زبان، ابزار و شیوه‏هاى مؤثر در گسترش و توسعه‏ى روابط و مناسبات فرهنگى با کشورها در جهت معرفى مبانى، اهداف، مواضع و دستاوردهاى انقلاب اسلامى ایران لازم و ضرورى به نظر مى‏رسد.

میراث گرانقدر فرهنگ و تمدن ایرانى همه‏ى اندیشمندان و صاحبان فکر و ادب را به اعجاب و شگفتى وا داشته و در برابر آن سر تسلیم فرود آورده‏اند.

اظهارنظرها و ارزیابى بسیارى از متفکران و بزرگان علم و هنر که از گوشه و کنار جهان به ایران اسلامى سفر کرده‏اند، خود شاهد صادقى است بر این مدّعا.

دکتر حنّا الفاخورى، نویسنده، ادیب و اندیشمند برجسته مسیحى لبنان و صاحب بیش از یکصد اثر در زمینه‏هاى ادبیات، تاریخ و فلسفه که تحت تأثیر عمیق فرهنگ و تمدن ایران قرار گرفته، طى اظهارنظرى درباره دستاوردهاى فکرى ادبى انقلاب اسلامى مى‏گوید:

«من درباره‏ى تاریخ ایران در دوره‏هاى قدیم و جدید بسیار شنیده بودم و آثار ادیبان و دانشمندان ایرانى را فراوان خوانده‏ام، بسیار اندیشیدم تا از فرصتى که براى دیدار از جمهورى اسلامى ایران به من عطا شده است، استفاده کنم و با آثار مهد علم و دانش آشنا شوم؛ حال این را با چشم خود دیدم و با بینایى و قلب، مشاهده و درک کردم، خود را همراه کسرى در ایوانش و همراه فردوسى در شاهنامه مى‏بینم و به بهشت هنرهاى دستى و ادبى و نقاشى و نقش و نگارها وارد مى‏شوم و مدتى با عمر خیام در رباعیاتش و با کمال‏الدین اصفهانى با اشعار غنائى با احساسش و با عرفان حافظ در مقامات صوفى‏اش همراه هستم، با تأمل مى‏نگرم در دست‏هاى زیبانگار که جهانى زیبا را بنیان گذاشته‏اند و عقل‏هایى که تخیل و نوآورى مى‏کردند و به زبان‏هایى که آموختند و پرورش دادند و به جهان میراثى گرانبها را ارزانى داشتند، من غرق در دریایى از شگفتى هستم. من از زمانى که به تأمل در دنیاى عرب و پیرامون آن و عوامل مؤثر در آن پرداختم باعث افتخارم بود که از شایستگى ملتى غنى و آگاه بهره‏مند شوم. در کارهایم همیشه خود را در مقابل ایران و گرایش ایرانى، به هر سمت که مى‏نگریستم، مى‏دیدم، تأثیر ایرانى و کار ایرانى و نبوغ ایرانى، به طور کامل گویا است، بخصوص در زبان عربى، در نوشته‏هاى خود در فلسفه و زبان تلاش کرده‏ام این تأثیر را بگویم. هویدا کردن این شایستگى نه از روى تعصب بلکه به سبب حقیقت‏یابى و التزام به علم بود.» (16)

در جهت معرفى فرهنگ و تمدن ایران و انقلاب اسلامى، آگاه ساختن جهانیان با مفاهیم ذیل، لازم و ضرورى است:

ـ معرفى شخصیت و سیره‏ى نظرى و عملى حضرت امام (ره)

ـ شناساندن اصول و مبانى انقلاب اسلامى به جهانیان

ـ معرفى تحولات معنوى، فکرى و اجتماعى ملت مسلمان ایران در پرتو انقلاب اسلامى.

ـ نمایاندن ارزش‏هاى اصیل انقلاب و معرفى و تبیین فرهنگ ایمان و ایثار و شهامت.

ـ معرفى و احیاى آثار شخصیت‏هاى اسلام شناس و ایران شناس

ـ معرفى فرهنگ، هنر، ادبیات، شعر انقلاب اسلامى

سینما و تلویزیون به عنوان یکى از مؤثرترین بسترهاى معرفى فرهنگ و هنر، نقش بسیار مهمى دارند. به ویژه سینماى ایران که در این سال‏ها به سرعت رشد کرده و با پرداختن به موضوعات و مضامین انسانى، جاى خود را در میان ملل مختلف باز کرده است. سینماى پس از انقلاب اسلامى یکى از توان‏مندترین سینماهاست و موفقیت آن در عرصه‏ى جهانى، مدیون سادگى، اخلاص و جنبه‏هاى ظریف انسانى و ذاتى و در واقع بیان جنبه‏هاى مثبت بشرى است.

3 ـ ارائه‏ى طرح و فراهم آوردن زمینه‏هاى گفتگوى تمدن‏ها و فرهنگ‏ها

تمدن‏ها و فرهنگ‏ها داراى خصوصیات و ویژگى‏هاى عمومى بوده و جریان‏هاى آن بیانگر خدمات مشترک و ارزش‏هاى تمامى بشریت است.

همان‏طورى که استحضار دارید در پنجاه و سومین نشست سالانه‏ى مجمع عمومى سازمان ملل متحد، جناب آقاى خاتمى ریاست محترم جمهورى اسلامى ایران در سخنرانى خود، به طرح پیشنهادى پرداخت که با استقبال جامعه‏ى جهانى روبه رو شد. ایشان خواستار نام گذارى سال 2001 میلادى به عنوان سال گفتگوى تمدن‏ها گردید، این پیشنهاد مورد استقبال کشورهاى مختلف قرار گرفت و به عنوان یک موفقیت سیاسى، بین‏المللى براى جمهورى اسلامى ایران در تاریخ به ثبت رسید. اصل گفتگوى تمدن‏ها در نظر دارد تا ملت‏ها با ادیان و فرهنگ‏هاى مختلف از طریق گفتمان، هنر، ادبیات، مراودات علمى به شناخت یکدیگر بپردازند و وجوه اشتراک بین خود را دریابند و دیوارهاى بى‏اعتمادى و بدبینى ناشى از سوء تفاهمات را فروریزند و با حفظ اصول فرهنگى خویش، نقاط اشتراک موجود را تقویت کنند و همان نقاط اشتراک را مبنا و پایه‏ى ایجاد و گسترش روابط قرار دهند و بدون آنکه فرهنگى بخواهد خود را بر فرهنگى دیگر مسلط یا تحمیل کند، صرفا با اتکاى به اشتراکات و مراودات صحیح فرهنگى به اصل همزیستى مسالمت‏آمیز و صلح پایدار دست یابند.

آقاى صبحى الجابى، پژوهشگر و نویسنده‏ى سورى در خصوص تأثیر و بازتاب جهانى فرهنگ و تمدن انقلاب اسلامى اظهار مى‏دارد:

«انقلاب اسلامى فرهنگ و تمدن حقیقى را براى جهانیان به ارمغان آورد. این تمدن در تمام زمینه‏هاى سیاست، حقوق بشر و اخلاق، با فرهنگ و تمدن غرب تفاوت اساسى دارد. به هر حال، هرکس فرهنگ انقلاب اسلامى را الگوى خود قرار دهد حتما پیروز خواهد شد. طرح گفتگوى تمدنها، نشانه‏ى حضور ایران در سطح جهانى و پاسخى به جنگ تمدنها است که صهیونیست‏ها آن را در آمریکا مطرح کردند.» (17)

4ـ تقویت وحدت امت بزرگ اسلامى

یکى از برکات انقلاب اسلامى ایران تحکیم اخوت اسلامى و ایجاد و تقویت وحدت در میان مسلمانان بوده است. این انقلاب با طرح مجدد قرآن و با الهام از سیره‏ى شریف نبوى شالوده‏ى وحدت اسلامى، الگوى همبستگى و وحدت مسلمانان را پایه‏ریزى کرد.

امام خمینى(ره) از همان آغاز پیروزى انقلاب اسلامى، مردم مسلمان جهان را به یکپارچگى و وحدت در برابر حاکمان جور و دشمنان اسلام دعوت نمودند و سند عزت و پایدارى ملل مسلمان را وحدت کلمه و توحید کلمه مى‏دانستند. در یکى از بیانات ایشان چنین مى‏خوانیم:

«اى مسلمانان جهان که به حقیقت اسلام ایمان دارید!

بپا خیزید و در زیر پرچم توحید و در سایه تعلیمات اسلام، مجتمع شوید و دست خیانت ابرقدرتان رااز ممالک خود و خزائن سرشار آن کوتاه کنید و مجد اسلام را اعاده کنید و دست از اختلافات و هواهاى نفسانى بردارید که شما داراى همه چیز هستید.» (18)

ایجاد زمینه‏ى مناسب براى تقریب مذاهب و ساماندهى وحدت در میان مسلمانان از طریق تأسیس مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى که به ابتکار مقام معظم رهبرى صورت گرفت، در جهت گسترش و توسعه‏ى مفاهیم نظرى و عملى وحدت و همزیستى اسلامى مؤثر بوده است.

برگزارى همایش‏هاى وحدت اسلامى در گوشه و کنار دنیا، چاپ و نشر هزاران عنوان کتاب، روزنامه، نشریه حول محور وحدت اسلامى و حمایت و پشتیبانى از ملت مظلوم و ستمدیده جهان بویژه مردم مظلوم فلسطین نشانگر حمایت جمهورى اسلامى ایران از منافع کشورها و ملتهاى اسلامى و حفظ ارزشهاى الهى و انسانى در سطح جهانى است.

اسامه ابوحمدان، نماینده‏ى جنبش مقاومت اسلامى فلسطین (حماس) در لبنان، انتفاضه‏ى مردمى فلسطین را یکى از ثمرات انقلاب اسلامى در ایران مى‏داند و در این باره مى‏گوید:

«با پیروزى انقلاب اسلامى، مهمترین خواسته مسلمانان در قرن بیستم تحقق یافت.

مسلمانان جهان انقلاب اسلامى را الگو و سرمشق خود مى‏دانند و باور دارند که نظام اسلامى در تمامى دورانها قادر است حکومت تشکیل دهد. انقلاب اسلامى مایه‏ى مباهات و افتخار ملت فلسطین است. مردم مسلمان ایران که قدرتمندترین پایگاه استکبار جهانى و رژیم صهیونیستى را در منطقه فرو ریختند، ملت فلسطین را به گرفتن حقوق از دست رفته‏ى خود امیدوار ساختند.» (19)

5 ـ معرفى چهره‏ى اصیل تشیع و احیاى فرهنگ اهل بیت (ع)

یکى از ویژگیهاى انقلاب اسلامى پیروى و تبعیت از مکتب اهل بیت عصمت و طهارت در اوان پیروزى و تداوم انقلاب مى‏باشد. راه پرعظمت و پرفروغ ائمه معصومین (ع) همواره سرمشق و الگوى ملت بزرگ ایران در طول مبارزات، با رژیم ستم‏شاهى و استمرار نظام مقدس جمهورى اسلامى ایران بوده است.

ترویج فرهنگ ناب محمدى (ص) و تبیین چهره تابناک تشیع با حفظ اصول وحدت و پرهیز از ایجاد حساسیتها و مقابله با هر گونه تفکر نفاق افکنانه یکى از ثمرات ارزشمند این انقلاب است. امام بزرگوارمان چنین حرکتى را از سال 42 براى مشتاقان هموار نمودند و هم اکنون شعاع عزت و سربلندى‏اش سراسر گیتى را پرتو افکنده است.

پیروى از فرهنگ جهاد و شهادت، آزادیخواهى و ظلم‏ستیزى امامان شیعه، خصوصا درس عزّت و افتخارى را که حسین‏بن‏على (ع) در صحراى کربلا به انسانها آموخت، از آثار و برکات انقلاب اسلامى است که امروز ملیونها نفر در گوشه و کنار دنیا به آن چشم دوخته‏اند و بدان تأسّى مى‏جویند.

امام راحل (ره) در وصیت‏نامه‏ى الهى ـ سیاسى خویش مى‏فرمایند:

«ما مفتخریم که مذهب ما جعفرى است که فقه ما دریاى بى‏پایان است یکى از آثار اوست، و ما مفتخریم به همه‏ى ائمه‏ى معصومین ـ علیهم صلوات‏الله ـ و متعهد به پیروى آنانیم. ما مفتخریم که ائمه‏ى معصومین ما ـ صلوات‏الله و سلامه علیهم ـ در راه تعالى دین اسلام و در راه پیاده کردن قرآن کریم که تشکیل حکومت عدل یکى از ابعاد آن است در حبس و تبعید بسر برده و عاقبت در راه براندازى حکومت‏هاى جائرانه و طاغوتیان زمان خود شهید شدند.» (20)

«یکى از خصلت‏هاى ذاتى تشیع از آغاز تا کنون مقاومت و قیام در برابر دیکتاتورى و ظلم است که در تمامى تاریخ شیعه به چشم مى‏خورد، هرچند که اوج این مبارزات در بعضى از مقطع‏هاى زمانى بوده است. انقلاب مشروطیت، جنبش کودتا و ... قابل اهمیت فراوان است. تأسیس حوزه‏ى علمى دینى در بیش از نیم قرن اخیر در شهر قم و تأثیر این حوزه در داخل و خارج کشور ایران و نیز تلاش روشنفکران مذهبى در داخل مراکز دانشگاهى و قیام سال 42 ـ 41 ملت ایران به رهبرى علماى اسلامى که تا امروز ادامه دارد، همه عواملى هستند که اسلام شیعى را در سطح جهانى مطرح مى‏کند. (21)

6ـ ترویج و گشترش زبان و ادبیات فارسى

زبان فارسى تنها مختص ایرانیان نیست، بلکه به عنوان سرمایه‏ى جهانى و زبان گویاى انقلاب اسلامى از جایگاه رفیع و بالایى برخوردار است. زبان فارسى به لحاظ معانى عمیق و ژرف و ریشه‏هاى تاریخى و الفاظ سلیس و شیرین، مشتاقان و علاقمندان بسیارى را به خود جلب کرده است تا جایى که شهره و آوازه‏ى زبان و ادب فارسى و اشعار بدیع و نغز و پرمغز شاعران نامدار ایرانى چون حافظ، سعدى، عمر خیام، رودکى، جلال‏الدین رومى و ابوالقاسم فردوسى و ... شرق تا غرب عالم را فراگرفته و همه را شیفته و مجذوب خویش ساخته است.

رهبر معظم انقلاب اسلامى در یکى از بیانات خویش به سابقه‏ى دیرینه‏ى زبان فارسى و اهمیت آن اشاره نموده و مى‏فرمایند:

«از آن زمانى که ادبیات ایران از غرب استانبول تا شرق آسیا را دربرمى‏گرفت چندان زمانى نگذشته است. زبان فارسى، زبان دیوانى کشور عثمانى بود و تا اقصى نقاط هند و چین، زبان مذهبى، ادارى، ادبیات و هنر محسوب مى‏شد.» (22)

شاعر و غزل‏سراى بزرگ ایران شمس‏الدین محمد خواجه حافظ شیرازى در یکى از غزلیات معروف خویش که به سلطان غیاث‏الدین شاه فرمانرواى مسلمان و فارسى دوست بنگال در قرن هفتم هجرى اهدا کرده است به سابقه‏ى نفوذ زبان فارسى و فرهنگ تمدن اسلامى در بنگال اشاره مى‏کند و مى‏گوید:

• ساقى حدیث سرو و گل و لاله مى‏رود شکرشکن شوند همه طوطیان هند حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین

• وین بحث با ثلاثه غساله مى‏رود زین قند پارسى که به بنگاله مى‏رود غافل مشو که کار تو از ناله مى‏رود

خوشبختانه پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز اقدامات مهم و اساسى در راه رشد و تعالى زبان و ادب فارسى برداشته شده و بسیارى از مراکز و بنیادهاى تحقیقى و پژوهشى در این خصوص تأسیس گردیده است. این نشان‏دهنده‏ى این واقعیت است که انقلاب اسلامى در جهت پیشرفت و ترقى فرهنگ و ادب فارسى اهمیت ویژه و فوق‏العاده‏اى قائل بوده و مى‏باشد.

حضرت آیت‏ا... خامنه‏اى، رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار با گروهى از مسئولان، هنرمندان و نویسندگان بر ضرورت فراگیرى درست زبان فارسى در انتقال پیام انقلاب اسلامى فرمودند:

«امروز به برکت انقلاب اسلامى، در نقاطى از جهان، زبان فارسى به عنوان زبان دوم و یا زبان دانشگاهى مورد توجه قرار گرفته است و حتى در مناطقى از جهان مانند جزیرة‏العرب، بسیارى از افراد توانسته‏اند از طریق رادیو و تلویزیون ایران، به تدریج زبان فارسى را فرا بگیرند و با آن تکلم کنند. همچنین مسلمانان با آموختن زبان فارسى پیام اسلام را از انقلاب مى‏گیرند، و غیرمسلمان نیز با فراگیرى زبان فارسى مى‏خواهند پیام نو را از امام و پدر این انقلاب دریافت کنند.» (23)

همچنین در دیدار با مسئولان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامى از زبان فارسى به عنوان یکى از کانال‏هاى مطمئن فرهنگى یاد مى‏کنند و در زمینه‏ى ترویج این زبان مى‏فرمایند:

«من معتقدم یکى از کانال‏هاى کاملاً مطمئن فرهنگى ما، زبان فارسى است که باید بتوانیم آن را تأمین و پشتیبانى کنیم تا این زبان رواج پیدا کند.» (24)

مطالبى که از نظر خوانندگان محترم گذشت گوشه‏هایى از ویژگیها و خصوصیات فرهنگى انقلاب اسلامى در عرصه‏ى جهانى بود. انقلابى که با همت و تلاش آحاد ملت بزرگ ایران به رهبرى امام خمینى (ره) و با نثار هزاران هزار شهید گلگون کفن به پیروزى رسید تجسم اخلاق و ایمان و بهترین ارزشهاى الهى و فرهنگى بود که امروز در سرتاسر گیتى تأثیر و بازتاب‏هاى مطلوبى را به دنبال داشته است. فرهنگ بیدارى اسلامى، عزت‏خواهى، فرهنگ ایثار و شهادت، فرهنگ اتکاى به نفس و مقاومت، توکل به ذات اقدس الهى، همه و همه از دستاوردهاى ارزشمند انقلاب اسلامى محسوب مى‏شوند که پرداختن به هریک از این ارزش‏هاى والا مثنوى هفتادمن کاغذ شود.